آیه 145 سوره بقره
| <<144 | آیه 145 سوره بقره | 146>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و تو (ای پیغمبر) اگر هر قسم معجزه برای اهل کتاب بیاوری پیرو قبله تو نشوند و تو نیز تبعیت از قبله آنان نخواهی کرد و بعضی ملل تابع قبله برخی دیگر نشوند، و اگر تو تابع دلخواه و هوسهای جاهلانه آنها شوی بعد از آنکه از جانب خدا علم یافتی، در این صورت البته از گروه ستمکاران خواهی بود.
به خدا سوگند اگر برای اهل کتاب هر نشانه و دلیلی بیاوری، از قبله تو پیروی نمی کنند، و تو هم از قبله آنان پیروی نخواهی کرد و [نیز] برخی از آنان [که یهودی اند] از قبله دیگران [که نصرانی اند] پیروی نخواهند کرد. اگر پس از دانشی که [چون قرآن] برایت آمده از هوا و هوس های آنان پیروی کنی، مسلماً در آن صورت از ستمکاران خواهی بود.
و اگر هر گونه معجزه‌اى براى اهل كتاب بياورى [باز] قبله تو را پيروى نمى‌كنند، و تو [نيز] پيرو قبله آنان نيستى، و خود آنان پيرو قبله يكديگر نيستند، و پس از علمى كه تو را [حاصل] آمده، اگر از هوسهاى ايشان پيروى كنى، در آن صورت جداً از ستمكاران خواهى بود.
براى اهل كتاب هر برهان و نشانه‌اى كه بياورى از قبله تو پيروى نخواهند كرد، و تو نيز از قبله آنها پيروى نمى‌كنى، و آنها هم خود پيرو قبله يكديگر نخواهند بود. هرگاه پس از آگاهى، پى خواهشهاى ايشان بروى، از ستمكاران خواهى بود.
سوگند که اگر برای (این گروه از) اهل کتاب، هرگونه آیه (و نشانه و دلیلی) بیاوری، از قبله تو پیروی نخواهند کرد؛ و تو نیز، هیچ‌گاه از قبله آنان، پیروی نخواهی نمود. (آنها نباید تصور کنند که بار دیگر، تغییر قبله امکان‌پذیر است!) و حتی هیچ‌یک از آنها، پیروی از قبله دیگری نخواهد کرد! و اگر تو، پس از این آگاهی، متابعت هوسهای آنها کنی، مسلماً از ستمگران خواهی بود!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«آیَةٍ»: حجّت. دلیل. «مِن بَعْدِ مَا جَآءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»، پس از آن که توسّط وحی از باطل آگاهی یافته‌ای و حق برای تو روشن شده است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«145» وَ لَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ بِكُلِّ آيَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَكَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِينَ
و (اى پيامبر!) اگر هرگونه آيه، (نشانه و دليلى) براى (اين گروه از) اهل كتاب بياورى، از قبله‌ى تو پيروى نخواهند كرد، و تو نيز پيرو قبله آنان نيستى، (همانگونه كه) بعضى از آنها نيز پيرو قبله ديگرى نيست. وهمانا اگر از هوسهاى آنان پيروى كنى، پس از آنكه علم (وحى) به تو رسيده است، بى‌شكّ در اين صورت از ستمگران خواهى بود.
نکته ها
اين آيه، از عناد و لجاجت اهل كتاب پرده برداشته و سوگند «1» ياد مى‌كند كه هرچه هم آيه و دليل براى آنان بيايد، آنها از اسلام و قبله‌ى آن پيروى نخواهند كرد. چون حقيقت را فهميده‌اند، ولى آگاهانه از پذيرش آن سر باز مى‌زنند.
تهديد و هشدارهاى قرآن نسبت به پيامبر، به منظور جلوگيرى از بروز و رشد غلّوگرايى و نسبت نارواى خدايى به اولياست. آنگونه كه در اديان ديگر، مردم به غلّو، عيسى عليه السلام را فرزند خدا و فرشتگان را دختران خدا مى‌دانستند.
پیام ها
1- لجاجت و تعصّب، مانع تفكّر، استدلال و حقّ‌بينى است. آنان نه تنها نسبت به اسلام تعصّب مى‌ورزند، در ميان خودشان نيز عناد و لجاجت دارند. «ماتبعوا
«1». در واژه «لئن» حرف لام براى جواب قسم است.
جلد 1 - صفحه 225
قِبْلَتَكَ ... وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ»
2- در برابر هياهو و غوغاى مخالفان نبايد تسليم شد و براى مأيوس كردن دشمنان، قاطعيّت لازم است. «وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ»
3- يهود ونصارى هر يك داراى قبله‌ى ويژه‌اى بودند. «وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ»
4- انحراف دانشمندان، بسيار خطرناك است. «... مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ»
5- علم، به تنهايى براى هدايت يافتن كافى نيست، روحيّه‌ى حقّ پذيرى لازم است. يهود صاحب كتاب بودند، ولى با وجود تعصّب نابجا، اين علم چاره‌ساز نشد. «أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ»
6- پيامبر، حقّ تغيير قانون الهى را بر اساس تمايلات مردم ندارد. «أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ»
7- آئين اسلام از سرچشمه‌ى علم واقعى است. «جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ»
8- قوانينى شايسته پذيرش و پيروى هستند كه از هواهاى نفسانى پيراسته و بر پايه‌ى علم بنا شده باشند. «لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ»
9- قانون، براى همه يكسان است. اگر بر فرض پيامبر نيز تابع هوا و هوس شود، گرفتار كيفر خواهد شد. «إِنَّكَ إِذاً»
10- با وجود قانون الهى، پيروى از خواسته‌هاى مردم ظلم است. «إِذاً مِنَ الظَّالِمِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ بِكُلِّ آيَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَكَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِينَ (145)
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 281
شأن نزول: يهود گفتند: اگر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آيتى بر صدق دعوى خود در توجه به كعبه بياورد، به او ايمان آوريم؛ حق تعالى در تكذيب آنان آيه شريفه نازل فرمود:
وَ لَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ: و اگر هر آينه بياورى اى پيغمبر آنانكه عطا شده‌اند كتاب يعنى يهود، بِكُلِّ آيَةٍ: به هر معجزه و آيتى را كه از تو طلبند بر حقيقت توجه به كعبه، ما تَبِعُوا قِبْلَتَكَ: پيروى نكنند آنها قبله تو را. يعنى ترك اهل كتاب قبله تو را نه به جهت شبهه باشد تا به حجت زايل شود، بلكه به سبب عناد و انكار باشد. وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ: و نيستى تو پيروى كننده مر قبله ايشان را، وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ: و نيست بعضى از ايشان پيروى كننده قبله بعض ديگر را، زيرا قبله يهود غربى و قبله نصارى شرقى است، و هيچيك قبله ديگرى را پيروى نكند. وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ: و اگر هر آينه پيروى كنى بر سبيل فرض آرزوهاى آنها را در باب قبله، مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ: بعد از آنكه آمد تو را علم به اينكه قبله كعبه حق است به وحى آسمانى، إِنَّكَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِينَ: بتحقيق تو در آن هنگام كه پيروى آنها كنى هر آينه از ستمكاران باشى.
تنبيه: آيه شريفه از چند جهت تأكيد تهديد فرموده: 1- تعظيم حقى كه معلوم است. 2- تحريض بر اقتفاى آن حضرت. 3- تحذير از پيروى هوى. 4- قبح صدور گناه از انبياء. و چون به برهان ثابت شده عصمت انبياء از كليه گناهان، پس آيه يا در بيان عظمت گناه پيروى مخالفان
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 282
است، و يا خطاب به پيغمبر و مراد امت مى‌باشد؛ زيرا آن حضرت واسطه در خطاب است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ بِكُلِّ آيَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَكَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِينَ (145)
ترجمه
و هر آينه اگر بياورى آنانرا كه داده شدند كتاب را هر دليلى پيروى نميكنند قبله تو را و نه تو پيروى كننده باشى قبله آنانرا و نه برخى از ايشان پيروى كننده باشند قبله برخى را و هر آينه اگر پيروى كنى خواهشهاى آنرا پس از آنچه آمد تو را از دانش همانا تو آنگاه از ستمكارانى.
تفسير
آيت برهان و دليل است و اينكه پيروى نميكنند هيچ حجت و دليلى را براى آنست كه معاندند و بينه و برهان از براى معاند ثمرى ندارد و پيغمبر (ص) هم كه نبايد تبعيت از آنها نمايد و نخواهد نمود و الا عبادت خدا را بدلخواه آنها نموده است و هر فرقه از آنها هم تعصباتى در عقائد باطله خود دارند كه تبعيت از يكديگر نمى- كنند و بر فرض محال اگر پيغمبر (ص) متابعت هواى نفس آنها را نمايد بعد از حكم الهى بتعيين قبله هر آينه ستم نموده بخود و امتش و ممكن است خطاب ظاهرا متوجه پيغمبر (ص) باشد ولى مقصود بخطاب امّت باشند (از قبيل در بتو ميگويم ديوار تو گوش كن) كه معمول در كلام الهى است يعنى اگر امّت تو متابعت آنها را نمايند هر آينه از ستمكارانند و تأكيدات متواليه در جمله اخيره براى تهديد بر ميل بباطل و تأكيد از ثبات بر حق و تشديد تعظيم قبله و تحريص بر اتباع اصفيا و تحذير از متابعت هوا و استعظام مخالفت انبيا است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لَئِن أَتَيت‌َ الَّذِينَ أُوتُوا الكِتاب‌َ بِكُلِّ آيَةٍ ما تَبِعُوا قِبلَتَك‌َ وَ ما أَنت‌َ بِتابِعٍ قِبلَتَهُم وَ ما بَعضُهُم بِتابِعٍ قِبلَةَ بَعض‌ٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعت‌َ أَهواءَهُم مِن بَعدِ ما جاءَكَ مِنَ العِلم‌ِ إِنَّكَ إِذاً لَمِنَ الظّالِمِين‌َ (145)
(و اگر هر نشانه و آيه براي كساني که كتاب بآنها داده شده بياوري، قبله ترا پيروي نميكنند و تو نيز قبله آنان را پيرو نيستي و بعض از اهل كتاب نيز پيرو قبله بعض ديگر نيستند، و اگر هواهاي نفساني آنان را
جلد 2 - صفحه 239
پيروي كني بعد از آنكه علم براي تو آمده است در اينکه هنگام از ستمكاران خواهي بود) وَ لَئِن أَتَيت‌َ بعد از آنكه مكرر در آيات شريفه قرآن بيان فرمود که اهل كتاب بويژه يهود حقانيت اسلام و پيغمبري حضرت محمّد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم براي آنها ثابت و مكشوف گرديد و باوصاف و خصوصيات او را ميشناسند و مي‌دانند اينکه همان پيغمبري است که انبياء آنها بشارت بآمدن او دادند و مع ذلک بواسطه قساوت قلب و از روي لجاج و عناد و عصبيت او را انكار نمودند، در اينکه آيه کان خاطر پيغمبر را از جانب يهود و اهل كتاب آسوده نموده مي‌فرمايد اگر هزاران معجزه براي اهل كتاب اقامه نمايي آنان ترا متابعت نميكنند بويژه در امر قبله که از قبله آنان بقبله اعراب و بني اسمعيل رو گردانيده هرگز با تو موافقت نخواهند كرد.
و معلوم است که پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بعد از آنكه حكمي از جانب خدا بر او نازل شد ديگر محال است آن را رها كند و لذا پيغمبر اكرم نيز قبله آنان را ديگر پيروي نخواهد كرد.
و نيز معلوم است که يهود و نصاري بواسطه اختلافات شديدي که بين آنهاست قبله يكديگر را متابعت نخواهند نمود که مثلا نصاري بطرف قبله يهود و يا يهود بطرف قبله نصاري که در جانب مشرق بعنوان محل تولد مسيح است عبادت كنند.
وَ لَئِنِ اتَّبَعت‌َ أَهواءَهُم الاية اينکه قسمت بدو مطلب نظر دارد يكي آنكه يهود و نصاري بعد از آنكه نسخ شريعت آنها و حقانيت اسلام براي آنان ثابت و محقق شد ديگر دنبال نمودن و مجادله روي قبله سابق خود از روي هوي و خود خواهي است و ديگر اينكه هر که براي او ثابت و معلوم گردد که آنها از
جلد 2 - صفحه 240
روي هوي و عصبيت قومي روي قبله خود اصرار ميورزند و متابعت آنها را بكند مسلما بنفس خود و در حق خود ظلم و ستم نموده است.
و تهديد در اينکه آيه خطاب به پيغمبر قطع طمع يهود است مانند آيه:
لَئِن أَشرَكت‌َ لَيَحبَطَن‌َّ عَمَلُك‌َ«1» که براي قطع طمع مشركين ميباشد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 145)- آنها به هیچ قیمت راضی نمی‌شوند! در تفسیر آیه قبل خواندیم که اهل کتاب می‌دانستند تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه نه تنها ایرادی بر پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله نیست، بلکه از جمله نشانه‌های حقانیت او است، ولی تعصبها نگذاشت آنها حق را بپذیرند.
لذا قرآن در این آیه با قاطعیت می‌گوید: «سوگند که اگر هر گونه آیه و نشانه و دلیلی برای (این گروه از) اهل کتاب بیاوری از قبله تو پیروی نخواهند کرد» (وَ لَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ بِکُلِّ آیَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَکَ).
بعدا اضافه می‌کند: «تو نیز هرگز تابع قبله آنها نخواهی شد» (وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ).
یعنی اگر آنها تصور می‌کنند با این قال و غوغاها بار دیگر قبله مسلمانان تغییر خواهد کرد کور خوانده‌اند، این قبله همیشگی و نهایی مسلمین است.
سپس می‌افزاید: و آنها نیز آنچنان در عقیده خود متعصبند که «هیچ یک از آنها پیرو قبله دیگری نیست» (وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ).
ج1، ص133
نه یهود از قبله نصاری پیروی می‌کنند و نه نصاری از قبله یهود.
و باز برای تأکید و قاطعیت بیشتر به پیامبر اخطار می‌کند که «اگر پس از این آگاهی که از ناحیه خدا به تو رسیده تسلیم هوسهای آنان شوی و از آن پیروی کنی مسلما از ستمگران خواهی بود» (وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم